نوع چوب (انتخاب چوب مقاوم به فضای باز)
انتخاب متریال مختلف برای روف گاردن چوبهای ترمووود (Thermowood): چوبهای طبیعی که تحت عملیات حرارتی اصلاح شدهاند و مقاومت بالایی در برابر رطوبت، قارچ و حشرات دارند. انتخاب اول برای روفگاردن.
روف گاردن چوبی | روف گاردن ترموود + هزینه اجرا
چوب ساج (Teak) آیروکو (Iroko) ماهاگونی و چوب سرخ (Redwood) طبیعی، زیبا، گرانتر ولی مقاوم.
چوب پلاست (WPC) ترکیب چوب و پلاستیک بازیافتی؛ بسیار مقاوم و بدون نیاز به نگهداری زیاد.
از چوبهای ارزان و معمولی مانند نراد روسی یا کاج استفاده نکنید مگر اینکه فرآوری شده باشند.
ترمووود (Thermowood)
محبوبترین گزینه در بازار ایران و جهان برای فضای باز
ساختار: چوب طبیعی (معمولاً کاج فنلاندی) که با حرارت بالا (۱۸۰–۲۲۰ درجه) در غیاب اکسیژن خشک شده است.
مزایا:
- مقاوم به رطوبت و پوسیدگی
- وزن سبک و نصب آسان
- زیبا و بافت طبیعی
- نگهداری ساده (هر ۱–۲ سال روغنکاری)
معایب:
- قیمت متوسط رو به بالا
- نسبت به چوبهای سخت، کمی نرمتر و آسیبپذیر در برابر ضربه است.
- مناسب برای کفپوش، نما، فلاورباکس، نرده، آلاچیق و نیمکت
چوب ساج (Teak) – لوکس و مقاوم
منشأ: جنوب شرق آسیا، مخصوصاً میانمار، اندونزی و هند
ویژگیها:
- بسیار مقاوم به آب، کپک، موریانه و UV
- روغن طبیعی درون چوب باعث ماندگاری بالا میشود.
- ظاهر گرم و زیبا با رنگ طلایی–قهوهای
معایب:
- گرانترین گزینه در بازار
- کمیاب در بازار ایران و بیشتر وارداتی
- مناسب برای طراحیهای لوکس و پرهزینه
چوب پلاست (WPC – Wood Plastic Composite)
ترکیب: الیاف چوب + پلیمرهای پلاستیکی بازیافتی
مزایا:
- ۱۰۰٪ ضدآب و مقاوم به قارچ و UV
- بدون نیاز به روغنکاری یا تعمیرات سالانه
- مقاوم به تغییر شکل، پوسیدگی و ترکخوردگی
معایب:
- بافت غیرطبیعی و مصنوعیتر نسبت به چوب طبیعی
- داغ شدن در برابر نور خورشید در تابستان
- سنگینتر از چوب طبیعی
- گزینه عالی برای کفپوش با نگهداری پایین
چوبهای سخت استوایی (Hardwoods)
مانند آیروکو، ایپه (Ipe)، کومارو، ماهاگونی
ویژگیها:
- بسیار سخت، چگال و مقاوم
- دوام بالای ۲۵ تا ۵۰ سال در فضای باز
معایب:
- برش و نصب سخت (نیاز به ابزار تخصصی)
- قیمت بالا
- ممکن است در بازار ایران بهراحتی پیدا نشوند
- مناسب برای کفسازی لوکس یا آلاچیقها
نکات مهم در انتخاب چوب
- حتماً گواهی ترمو (Thermo Certificate) یا برند معتبر را بررسی کنید.
- ضخامت چوب برای کفپوش بهتر است حداقل ۲۵ میلیمتر باشد.
- اگر زیبایی طبیعی برایتان مهم است، چوب طبیعی انتخاب کنید؛ اگر نگهداری راحت اولویت دارد، چوب پلاست بهتر است.
- شرایط آبوهوایی محل پروژه (مثلاً رطوبت بالا یا آفتاب شدید) را در انتخاب چوب لحاظ کنید.
پرداخت و پوشش محافظ (Finish)
استفاده از روغنهای مخصوص فضای باز (مثل روغن ترمو، روغن چوب ساج).
یا پوششهای UV Protector برای جلوگیری از خاکستری شدن چوب در برابر نور خورشید.
ضدآبسازی با محلولهای نفوذی و مقاوم در برابر قارچ.
پس از انتخاب چوب مناسب برای فضای باز، گام بعدی این است که سطح چوب را بهدرستی محافظت و پرداخت کنید تا عمر آن افزایش یابد، زیباییاش حفظ شود، و در برابر عوامل محیطی (آب، نور، قارچ و …) آسیب نبیند.
حتی مقاومترین چوبها (مثل ترمووود یا ساج) هم اگر بدون محافظ باقی بمانند، در طول زمان دچار تغییر رنگ، ترک، یا کاهش مقاومت میشوند.
انواع پوشش محافظ چوب برای فضای باز
روغن مخصوص چوب (Wood Oil)
انواع: روغن ترمووود، روغن ساج، روغن کنفی، روغن دانمارکی
ویژگیها: نفوذ به بافت چوب (نه صرفاً یک لایه سطحی) ،حفظ بافت و رنگ طبیعی چوب ،جلوگیری از جذب آب و رطوبت
نحوه اجرا: ابتدا سطح چوب را کاملاً خشک و تمیز کنید ، با قلممو یا پارچه، یک لایه نازک روغن بمالید ، اجازه دهید ۲۴ ساعت خشک شود ، برای نتیجه بهتر، یک لایه دوم بعد از ۴۸ ساعت اعمال شود
تکرار: هر ۶ تا ۱۲ ماه یک بار برای نگهداری ایدهآل
بهترین انتخاب برای ترمووود، ساج و چوبهای طبیعی
رنگهای مخصوص فضای باز (Outdoor Wood Paints)
- پایه آکریلیک یا پایه روغنی
- مقاوم در برابر UV و آب
- در رنگهای متنوع؛ از شفاف تا رنگی کامل
- معمولاً یک لایه پرایمر + ۲ لایه رنگ نیاز دارد
مناسب برای کسانی که میخواهند رنگ خاصی به چوب بدهند (مثلاً خاکستری، سفید، یا قهوهای تیره
لاک و وارنیش فضای باز (Outdoor Varnish)
- لایه محافظ براق یا نیمهبراق
- مقاومت بالا در برابر سایش و رطوبت
- با این حال، در فضای باز با UV بالا ممکن است ترک بخورد
- برای نردهها، مبلمان چوبی یا کفپوشهایی با تردد کم
محلولهای ضد قارچ و آفت (Wood Preservative)
- قبل از هرگونه رنگ یا روغن، برای چوب خام استفاده میشود.
- حاوی مواد شیمیایی برای جلوگیری از رشد کپک، موریانه، سوسک چوبخوار و…
- مخصوص چوبهای فرآورینشده یا چوب نرم (مثل کاج یا نراد)
زیرسازی و اجرا
شیب مناسب کفسازی برای هدایت آب باران.
استفاده از پروفیلهای آلومینیومی یا پلاستیکی بهعنوان زیرسازی برای جدا کردن چوب از سطح بام (مانع از پوسیدگی).
فاصلهگذاری بین الوارها برای تهویه و جلوگیری از انبساط و انقباض.
نصب با پیچ استیل ضدزنگ یا گیره مخفی (برای زیبایی و دوام بیشتر)
اجرای چوب در فضای روفگاردن، فقط چیدن الوارها کنار هم نیست. این کار نیازمند زیرسازی دقیق، نصب اصولی، عایقکاری، شیببندی و توجه به انبساط و انقباض چوب است. اگر این نکات رعایت نشود، حتی بهترین چوبها هم در مدت کوتاهی دچار مشکلاتی مثل پوسیدگی، تاببرداشتن، شکمدادن یا شل شدن اتصالها میشوند.
آمادهسازی بستر (زیرسازی اولیه)
شیببندی صحیح سطح بام
- سطحی که قرار است کفسازی شود باید حداقل شیب ۱٪ تا ۲٪ داشته باشد.
- این شیب به سمت چاهک یا مسیر خروج آب باران هدایت شود تا آب روی چوب جمع نشود.
عایقکاری
- قبل از اجرای هرگونه زیرسازی، باید سطح بام با ایزوگام، قیرگونی، یا عایق مایع پلیاورتان کاملاً عایق شود.
- توصیه میشود روی عایق یک لایه محافظ مثل فوم، ژئوتکستایل یا مقوای قیری قرار گیرد تا زیرسازی چوب به ایزوگام آسیب نزند.
زیرسازی چوب (Substructure)
- زیرسازی مناسب، بخش کلیدی اجرای چوب است؛ این کار باعث:
- فاصله گرفتن چوب از رطوبت کف
- ایجاد امکان تهویه هوا بین چوب و بام
- افزایش طول عمر چوب و جلوگیری از تاب برداشتن
- فاصله بین تیرهای زیرسازی معمولاً ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر است.
اجرای کفپوش یا نمای چوبی
نکات نصب:
- فاصله انبساطی: بین هر دو تخته باید ۳ تا ۵ میلیمتر فاصله برای انبساط و انقباض چوب در نظر گرفته شود.
- جهت خواب الوار: بهتر است خواب چوب (خطوط بافت) رو به پایین باشد تا از جمع شدن آب روی آن جلوگیری شود.
- تهویه: حتماً باید هوا در زیر کفپوش جریان داشته باشد تا از تجمع بخار یا رطوبت جلوگیری شود.
زیباییشناسی و کاربرد
نوع رنگ و بافت چوب باید با سبک روفگاردن (مدرن، کلاسیک، ژاپنی، مینیمال و…) هماهنگ باشد.
چوب میتواند برای کف، نیمکت، فلاورباکس، آلاچیق، یا دیوار سبز استفاده شود
اصول زیباییشناسی و طراحی چوب در روفگاردن
چوب در روفگاردن فقط یک متریال نیست؛ بلکه عنصر زندهای از طراحی است که گرما، اصالت و تعادل را به فضای معماری اضافه میکند. در این فصل به جنبههای زیباییشناسی، هماهنگی چوب با سایر عناصر و نکات طراحی کاربردی میپردازیم.
سبکهای طراحی قابل اجرا با چوب
سبک ژاپنی / ذن
- استفاده از چوب با رنگ طبیعی و بافت زنده
- ترکیب با سنگریزه سفید، شن، گیاهان کمحجم (مثل بونسای، نیزار)
- سادگی، تقارن و آرامش
سبک مدرن مینیمال
- چوبهای ساده، صاف و بیگره (مثلاً ترمووود با برش دقیق)
- ترکیب با فلز مشکی، بتن اکسپوز، نور خطی
- رنگهای خنثی (خاکستری، مشکی، سفید)
سبک روستیک و طبیعی
- استفاده از چوبهای با بافت زبر و طبیعیتر
- تلفیق با گیاهان انبوه، سنگ طبیعی، گلدان سفالی
- حس روستا، گرما و طبیعت بکر
سبک صنعتی
- چوب تیره یا سوخته شده (Shou Sugi Ban)
- کنار فلز خام، آجر یا بتن
- ترکیب رنگهای تیره با نورپردازی موضعی
هماهنگی چوب با سایر عناصر طراحی
گیاهان
- چوب گرمترین همراه برای رنگ سبز است. برای تأکید بر طراوت گیاهان، از چوب روشن استفاده کنید.
- فلاورباکسهای چوبی، حس طبیعی کاشت را تقویت میکنند.
- در طراحی دیوار سبز، استفاده از چوب در قاببندی باعث نظم و انسجام میشود.
نورپردازی
- از پایین (uplight) برای برجستهکردن دیوارکوبهای چوبی
- نور مخفی در لبه کفپوش یا آلاچیق
- چراغهای پایهکوتاه در کنار مسیر چوبی برای هدایت مسیر حرکت
- ترجیحاً نور زرد گرم برای چوب (نور سفید سرد، حس صنعتی میدهد)
ساختار فضایی با کمک چوب
- استفاده از المانهای عمودی چوبی (فریم یا پارتیشن) برای تقسیم فضا (مثلاً جدا کردن فضای نشیمن از باربیکیو)
- ایجاد قاب برای دید به مناظر اطراف (مثلاً فریم مستطیلی با چوب برای دید به افق)
- کفپوش چوبی مسیردار (deck path) برای راهنمایی حرکت در فضا
نکات اجرایی برای حفظ زیبایی طراحی
- از گرههای زیاد در چوبهای نمایشی پرهیز کنید (گره زیاد = شلوغی بصری)
- جهت خواب چوبها باید با محور دید شما هماهنگ باشد (مثلاً در کف، موازی با حرکت انسان)
- رنگ چوب را با رنگ نمای ساختمان یا نردهها تطبیق دهید تا یکپارچگی حفظ شود
- اگر فضای روفگاردن کوچک است، از چوب با رنگ روشن استفاده کنید تا فضا بزرگتر دیده شود
نگهداری دورهای
هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار نیاز به بررسی سطح چوب دارید.
روغنکاری مجدد یا بازسازی جزئی در صورت ایجاد ترک یا فرسایش.
چوب هرچقدر هم مقاوم و زیبا باشد، یک متریال زنده است و در محیط بیرونی، بهخصوص در روفگاردن که در معرض مستقیم آفتاب، باران، گرد و غبار و آلودگی شهری قرار دارد، نیازمند نگهداری منظم، رسیدگی سالانه، و گاهی بازسازی جزئی یا کلی خواهد بود.
نحوه تمیزکاری اصولی چوب در فضای باز
روش تمیزکاری استاندارد:
- گردگیری با جارو نرم یا باد ملایم
- شستوشو با آب و صابون ملایم
- از سیم ظرفشویی یا مواد اسیدی بهشدت پرهیز کنید.
- در صورت ایجاد کپک یا لکههای قارچی:
- محلول ۵۰/۵۰ آب و سرکه سفید
- یا شویندههای مخصوص چوب فضای باز
موارد ممنوع:
- وایتکس یا مواد سفیدکننده قوی
- کارواش فشار قوی (باعث بلند شدن الیاف چوب و ایجاد زبری میشود)
- خشککردن با حرارت مستقیم (مثل شعله یا سشوار صنعتی
روغنکاری و نگهداری فصلی
نوع روغن پیشنهادی:
- روغن ترمووود
- روغن UV دار برندهای معتبر (مثل Osmo، Sikkens، سیمرغ)
- در مناطق شرجی، روغنهای ضدقارچ و ضدآب
مراحل اجرا:
- تمیزکاری کامل و خشککردن چوب
- سنباده نرم (در صورت نیاز)
- اجرای یک لایه روغن با قلممو یا پارچه
- خشکشدن حداقل ۲۴ ساعت
- در صورت نیاز، لایه دوم با فاصله ۴۸ ساعت
بازسازی جزئی و کلی
بازسازی جزئی:
- در صورت ترکخوردگی محدود یا رنگپریدگی در بعضی نواحی
- استفاده از بتونه مخصوص چوب + روغن مجدد
بازسازی کلی:
- بعد از ۴–۶ سال (بسته به اقلیم و کیفیت اجرا)
- برداشتن روغن قدیمی با سنباده
- بررسی زیرسازی برای پوسیدگی
- جایگزینی قطعات آسیبدیده
- اجرای پوشش جدید (روغن، رنگ یا وارنیش)
نکات حرفهای برای افزایش طول عمر چوب:
- از ابتدا روغنکاری مناسب انجام دهید و بهصورت منظم تکرار کنید.
- نگذارید آب یا برگ و خاک بین چوبها بماند (باعث پوسیدگی موضعی میشود).
- هنگام نصب، چوبها را بهگونهای قرار دهید که آب روی آنها نماند (با شیب مناسب یا کانال تهویه).
- در زمستانهای برفی، چوب را از زیر برف با برس نرم پاک کنید؛ نگذارید یخزدگی باعث ترک شود.
- اگر چوبها در معرض زیاد آفتاب هستند، از سایبان پارچهای یا پرگولا استفاده کنید تا کمتر فرسوده شوند.
مقایسه چوب طبیعی با متریالهای جایگزین در روفگاردن
انتخاب متریال مناسب برای روفگاردن، تصمیمی استراتژیک است؛ مخصوصاً وقتی پای زیبایی، دوام، نگهداری، و هزینه در میان باشد. گرچه چوب طبیعی از نظر زیبایی بیرقیب است، اما متریالهایی مانند چوب پلاست (WPC)، سرامیک، سنگ یا بتن دکوراتیو نیز در سالهای اخیر به دلایل مختلف، محبوب شدهاند.
بررسی مزایا و معایب هریک از متریالها
چوب طبیعی (مثلاً ترمووود، کاج اشباع، چوب بلوط)
مزایا:
- زیبایی منحصربهفرد
- حس گرم و ارگانیک زیر پا
- بومی بودن برخی گونهها (در دسترس بودن)
معایب:
- نیاز به نگهداری دورهای (روغن، سنباده)
- حساس به آبماندگی و نور مستقیم در بلندمدت
- هزینه اجرای متوسط تا بالا
- مناسب برای: فضاهایی با طراحی طبیعی، فضاهای نشیمن، محوطههای دنج
WPC یا چوب پلاست (Wood Plastic Composite)
مزایا:
- مقاوم در برابر رطوبت، پوسیدگی و قارچ
- نگهداری آسان (فقط شستوشو)
- ثبات رنگ بهتر در برابر UV
معایب:
- حس مصنوعیتر نسبت به چوب طبیعی
- داغ شدن بیش از حد در آفتاب
- تنوع رنگ و بافت محدودتر
- مناسب برای: کفسازی پرتردد، مناطق شرجی یا بارانی، افرادی که فرصت نگهداری ندارند
سرامیک مخصوص فضای باز (ضد لغزش، ضد یخزدگی)
مزایا:
- مقاومت بالا در برابر آب، آفتاب و تغییرات دمایی
- بدون نیاز به نگهداری خاص
- طرحهای متنوع (حتی طرح چوب)
معایب:
- لغزندگی در مدلهای ساده
- نصب تخصصی با ملات یا پایههای قابل تنظیم
- حس سرد و بیروح نسبت به چوب
مناسب برای: فضاهای لوکس، کف با تردد بالا، روفگاردن مدرن
سنگ طبیعی (تراورتن، قلوهسنگ، گرانیت، سنگ لاشه)
مزایا:
- دوام فوقالعاده بالا
- حس لوکس و اصیل
- مقاوم در برابر شرایط سخت آب و هوایی
معایب:
- بسیار سنگین (فشار به سازه)
- اجرای دشوار و پرهزینه
- جذب لکه در برخی گونهها (مثل تراورتن)
مناسب برای: فضاهای خاص و لاکچری، ترکیب با گیاه و چوب برای طراحی روستیک
بتن دکوراتیو (پولیششده، رنگی یا طرحدار)
مزایا:
- بسیار مقاوم
- نصب سریع و یکپارچه
- قابل اجرای طرح چوب یا سنگ
معایب:
- نیاز به عایقکاری دقیق در زیر
- حس صنعتی، ممکن است برای فضای طبیعی ناسازگار باشد
مناسب برای: روفگاردنهای مینیمال یا صنعتی، کفسازیهای گسترده با بودجه محدود
کانال you tube شرکت معماریکا